Park Krakowski im. Marka Grechuty
Authors:
- Agata Zachariasz
Abstract
Park Krakowski was founded in 1885 by city councillor Stanisław Rehman. It was located outside the city limits, on the site of a former vegetable garden (which is documented in the 1848 cadastral plan), later transformed into the close forefield of a rampart. It was formed in a period of decline in the popularity of pleasure grounds located inside the Kraków fortress, such as: Bauman’s garden within the streets Wesoła, Krzyżanowski, Kremerowski, as well as the Angielski and Strzelecki parks. Popular at the end of the 18th and in the early the 19th century, these parks were later gradually built up. Following Park Krakowski, two more parks were built: Henryk Jordan Park and, in 1896 in the Podgórze district, Bednarski Park. Park Krakowski was conceived for financial reasons. It was intended as a revenue-earner by the owner, so it was not the composition or arrangement of greenery that were most important. Instead, it was the function, number and types of activities that were to be offered to the public here. And so the facilities included a theatre, a café, a restaurant, a dairy, a swimming pool, a boating pond, an arena for cyclists, a menagerie, a horse-riding arena, and a skating rink in winter. The park went through several transformations in terms of style and composition, which can be witnessed today in the layout of the trees and the composition interiors. Park Krakowski initially covered an area of around 7 ha (ca. 17 acres). With time, as a result of several adjustments, the area shrank by over 2 ha. Beginning in the 1920s, the area of the park and around the park were subject to regulation and urbanisation processes. The old ring rail line, which was the eastern boundary of the park, was replaced by Aleje Trzech Wieszczów (Three Bards Avenue) in the 1930s. At the end of that decade, in connection with changes to this part of Kraków, which had become rather fashionable with a high standard of living, a new design was developed for the park, this time adapted to the current nature of the district. The original geometrical composition layout, based on the north-south longitudinal axis, was converted into a free layout in 1938 and 1939. As a result of regulations, the widening of the avenues and new buildings emerging along Szymanowskiego Street and Inwalidów Square, all the buildings that were there before gradually disappeared from the park. The new concept of the park included functional features such as a modernist café and a significantly enlarged boating pond with a marina and two islands. The new design envisaged a total transformation of the path system and the greenery. This was only partly carried out when it came to the layout of the paths, and not too many changes were introduced in the greenery layout either, meaning that the former regular layout of the paths is still visible today in the tree lanes on the lawns. The war interrupted the work, which was not continued after 1945. The pond with its islands and the café never materialised. With its entertainment gone, Park Krakowski slowly turned into a calm green area frequented mostly by children and pensioners. In 1974, sculptures by contemporary artists such as R. Tarkovski, W. Kućma, J. Sękowski, made out of concrete, metal and stone, were introduced to the park. In this way, it became an art gallery of sorts. The work presents a study of history and composition made in accordance with conservation practice, along with a style analysis of the layout. The subsequent revitalisation projects are described, starting with a design from 1994. That plan was aimed at making the composition more transparent and conserving elements from the previous phases of the park’s development. A design from 2004 is also presented, based on the one from a decade before, and which waited a long time before being approved. As it grew more detailed in the form of a final design, supplemented by new elements, it was accepted by the cultural heritage inspector in 2015. In 2017, revitalisation work began. After complying with all necessary procedures, the work is being carried out under the supervision of the Management of Urban Greenery in Kraków. The main ideas of the project are to protect this historical place and to assign it new values. In 2018, following its revitalisation, Park Krakowski presents its new refurbished look to the public as a place endowed with a particular genius loci, and as a sculpture park. It is a gallery with a substantial collection of nineteen restored artefacts, exhibited against the background of a smooth surface of lawns and plants. An important change has taken place in the composition of the vegetation. Along the edges, there are now multi-coloured perennial meadows enriched with bulbous plants. At different times of the year, these colourful lawns add to the palette of the park, which has so far been very green. In order to minimise the impact of the surrounding area on the park (which is a difficult task here), the external borders were provided with additional growth, adding flowering plants that change colour, as well as hedges. New surfaces were designed for the paths, mostly mineral ones. The park is accessible for people with disabilities. New elements of park furniture were introduced: benches and seats, litter bins, lamps, water fountains, bicycle stands, information boards as well as bird feeders and nesting boxes. The park also features chess tables and picnic tables, a pingpong table and a reading area and library in what is known as the ‘hornbeam room’. From the side of Szymanowskiego Street, on the site of an old playground, there is now a large fenced play area for children of all ages. It has equipment geared to the needs of younger and older children, hillocks with safe surfaces and a place with equipment for playing with sand and water. There is also a place where the elderly can play Pétanque. The revitalised Park Krakowski can best be described by the following characteristics: vitality, friendliness, accessibility and flexibility to meet the needs of a wide range of users. As well as being attractive, it offers comfort and presents a good image with its own distinct identity. The opening ceremony is scheduled for 2 June 2018. All that remains is to rely on new users of various ages and at various times of the day and year, who will want to immerse themselves in its lush greenery.
- Record ID
- CUT2f8415c1e48e4f1ea57b58d3acc0684e
- Book type
- Other
- Book categories
- Author
- Publisher name (outside publisher list)
-
Ośrodek Kultury im. Cypriana Kamila Norwida
- Publishing place (Publisher address)
- Kraków
- Edition
- Wyd. 2 uzup. i rozszerz.
- Pages
- 88
- ISBN
-
978-83-948244-1-9
- Issue year
-
2018
- Book series /Journal (in case of Journal special issue)
- Parki Krakowa
- No
-
8
- Other elements of collation
- fot.; rys.; tabl.; Oznaczenie streszczenia - Summ., Zsfassung
- Substantive notes
- Rodzaj publikacji: inna publikacja książkowa
- Bibliogr. w przypisach s.: 73-78
- Keywords in Polish
- Kraków, park publiczny, historia parku, projekty parku, fazy rozwoju, projekty rewaloryzacji, parki, tereny zielone publiczne, projekt, Plac Inwalidów
- Abstract in Polish
- Park Krakowski założony został w 1885 r. przez radnego Stanisława Rehmana. Zlokalizowany był poza granicami miasta, na terenie dawnego, co wynika z planu katastralnego (1848), ogrodu warzywnego, później przekształconego w bliskie przedpole wału fortecznego. Powstał w okresie spadku popularności, a potem zabudowy znajdujących się wewnątrz Twierdzy Kraków ogrodów rozrywkowych: Baumana na Wesołej, Krzyżanowskiego, Kremerowskiego, Angielskiego i Strzeleckiego tak popularnych w końcu XVIII i na pocz. XIX w. Po Parku Krakowskim, założono jeszcze Park Jordana i w 1896 na Podgórzu – Park Bednarskiego. Park Krakowski powstał z przyczyn ekonomicznych, miał przynieść dochód dzierżawcy, i nie kompozycja i układ zieleni były najważniejsze, ale funkcja, ilość i rodzaj rozrywek, jaka tu miała być dostarczona publiczności. Na jego terenie znajdowały się: teatr, kawiarnia, restauracja, mleczarnia, pływalnia, staw z łódkami, arena dla cyklistów, menażeria, plac maneżowy, boiska, a w zimie ślizgawka. Jest przykładem kilkakrotnych przekształceń stylistyczno-kompozycyjnych, które można do dzisiaj odczytać w terenie w układzie drzew i wnętrzach kompozycyjnych. W początkowym okresie funkcjonowania park Krakowski miał powierzchnię ok. 7 ha, z czasem na skutek kilku regulacji została zmniejszona o ponad 2 ha. Od lat 20-tych XX w. tereny parku i wokół niego podlegały regulacjom i procesom urbanizacji. W latach 30-tych w miejscu kolei cyrkumwalacyjnej stanowiącej wschodnią granicę parku, powstały Aleje Trzech Wieszczów. Z końcem lat 30-tych, w związku ze zmianami zachodzącymi w tej części Krakowa, która stała się jedną z modniejszych, o wysokim standardzie, powstał nowy projekt parku, dostosowany do obecnego charakteru dzielnicy. Pierwotny geometryczny układ kompozycyjny oparty na osi podłużnej północ-południe został w latach 1938 i 1939 przekształcony w układ swobodny. Na skutek regulacji, poszerzania Alei i powstania nowej zabudowy od ul. Szymanowskiego i Placu Inwalidów z parku stopniowo zniknęły wszystkie budowle, które się tam wcześniej znajdowały. W nowej koncepcji parku, w programie funkcjonalnym zaproponowano nowoczesną modernistyczną kawiarnię i znacznie powiększony staw z łódkami z przystanią i dwoma wyspami. Projekt zakładał całkowite przekształcenie układu komunikacyjnego i układu zieleni, co zrealizowano tylko po części w zakresie przebiegu ścieżek. Nie wprowadzono też zbyt wielu zmian w układzie zieleni, dlatego dzisiaj dawny regularny układ alejek jest nadal widoczny w szpalerach stojących obecnie na trawnikach. Wojna przerwała prace, których po niej w tym wariancie nie podjęto. Nie zrealizowano stawu z wyspami i kawiarni. Powoli Park Krakowski zamieniał się w spokojny zieleniec, który najchętniej odwiedzają dzieci i emeryci, znikły rozrywki. W 1974 r. w parku ustawiono rzeźby współczesnych artystów, m.in. R. Tarkowskiego, W. Kućmy, J. Sękowskiego wykonane z betonu, metalu i kamienia. W ten sposób stał się swoistą galerią sztuki. W książce przedstawiono wykonane dla parku zgodnie z pragmatyką konserwatorską studium historyczno-kompozycyjne z analizą stylistyczną układu kompozycji. Opisano kolejne projekty rewaloryzacji począwszy od 1994 r. Projekt ten zakładał uczytelnienie kompozycji i zachowanie elementów z poprzednich faz rozwoju parku. Zaprezentowano też bazujący na nim kolejny projekt z 2004 r., który długo czekał na realizację. Uszczegółowiony w postaci projektu realizacyjnego, uzupełniony o nowe elementy, został zaakceptowany przez konserwatora w 2015 r. W 2017 r. rozpoczęto prace rewaloryzacyjne, które po dopełnieniu wszelkich procedur prowadzone są pod nadzorem Zarządu Zieleni Miejskiej w Krakowie. Główne założenie projektu to ochrona miejsca historycznego i nadanie nowych wartości. Od 2018 r. po rewaloryzacji park Krakowski pokazuje się w nowej odsłonie. Jako miejsce o szczególnym genius loci, park rzeźb. Jest to galeria z pokaźnym zbiorem odrestaurowanych dziewiętnastu artefaktów, które jako tło mają gładką powierzchnię trawników i ściany roślin. Ważna zmiana zaszła w kompozycji roślinności. Na obrzeżach wprowadzono wielogatunkowe kolorowe łąki bylinowe uzupełnione roślinami cebulowymi. Te barwne kobierce o różnych porach roku wzbogacają paletę barw dotychczas bardzo zielonego parku. Dla zminimalizowania wpływu otoczenia na park, co jest tu trudne, uzupełniono obsadzenia zewnętrznych granic, m.in. dodano rośliny kwitnące i przebarwiające się oraz żywopłoty. Zaprojektowano nowe nawierzchnie, dominują mineralne. Park jest dostępny dla osób niepełnosprawnych. Wprowadzono nowe elementy małej architektury: ławki i siedziska, kosze na śmieci, latarnie, poidełka, stojaki dla rowerów, tablice informacyjne oraz karmniki i skrzynki lęgowe. W parku są także stoły szachowe i piknikowe, stół do ping-ponga i biblioteka w gabinecie grabowym. Od strony ul. Szymanowskiego, w miejscu starego placu zabaw, usytuowano duże, ogrodzone, miejsce zabaw dla dzieci w różnym wieku. Wyposażono je w urządzenia dostosowane do potrzeb dzieci młodszych i starszych oraz w pagórki o bezpiecznej nawierzchni i plac z urządzeniami służącymi do zabawy piaskiem i wodą, a także w miejsce do gry w bule dla osób starszych. Cechy, które można przypisać zrewaloryzowanemu parkowi Krakowskiemu to: witalność, przyjazność, dostępność i dostosowanie do potrzeb różnych użytkowników. Komfortowy, atrakcyjny, z dobry wizerunkiem, ma wyrazistą tożsamość. Uroczyste otwarcie zaplanowano na 3 czerwca 2018. Pozostaje liczyć na stałych i nowych użytkowników w różnym wieku oraz różnych porach dnia i roku, którzy będą chcieli zatracić się w tutejszej zieleni.
- Abstract in original language
- Der Park Krakowski (Krakauer Park) wurde 1885 von Stadtrat Stanisław Rehman gegründet. Er lag außerhalb der Stadtgrenze auf dem Gebiet eines ehemaligen Gemüsegartens, was aus einer Flurkarte (1848) hervorgeht, der später zum Vorfeld des Festungswalls umgestaltet wurde. Er entstand zu einem Zeitpunkt, als die Popularität der Ende des 18. Jh. und zu Beginn des 19. Jh. sehr beliebten Vergnügungsgärten innerhalb der Festung (Bauman-Garten im Stadtteil Wesoła, die Gärten von Krzyżanowski und Kremer, Englischer Garten und Schützengarten) zurückging und daraufhin deren Bebauung einsetzte. Nach dem Park Krakowski wurden noch der Jordan-Park und im Jahr 1896 in Podgórze der Bednarski-Park gegründet. Der Park Krakowski entstand aus ökonomischen Gründen. Er sollte Pachteinnahmen bringen, sodass nicht Aufbau und Anordnung des Grüns am wichtigsten waren, sondern die Funktion, die Menge und Art der Unterhaltung, die hier der Öffentlichkeit geboten werden sollte. Auf dem Gelände befanden sich: ein Theater, ein Café, ein Restaurant, ein Milchladen, ein Schwimmbad, ein Teich mit Booten, eine Radrennbahn, eine Menagerie, ein Reitplatz, Spielfelder und im Winter eine Eisbahn. Stil und Komposition des Parks erfuhren mehrmalige Umgestaltungen, die man bis heute vor Ort in der Anordnung der Bäume und an den kompositorischen Elementen erkennen kann. Anfänglich hatte der Park Krakowski eine Fläche von ca. 7 ha, die sich mit der Zeit aufgrund einiger Regulierungen um mehr als 2 ha verringerte. Seit den Zwanzigerjahren des 20. Jahrhunderts waren die Gebiete des Parks und dessen Umgebung Regulierungen und Verstädterungsprozessen unterworfen. In den Dreißigerjahren entstanden anstelle der Bahnumgehung, die die östliche Grenze des Parks darstellte, die Trzech-Wieszczów-Alleen. Im Zusammenhang mit den Veränderungen in diesem Teil von Krakau, der sich zu einem der gefragtesten entwickelte und einen hohen Standard aufwies, entstand gegen Ende der Dreißigerjahre ein neuer Entwurf des Parks, der dem damaligen Charakter des Stadtteils entsprach. Die ursprüngliche geometrische Struktur der Anlage, die auf einer Längsachse Nord-Süd basierte, wurde in den Jahren 1938 und 1939 zu einer freien Struktur umgestaltet. Infolge von Regulierungen, der Erweiterung der Alleen und der Entstehung einer neuen Bebauung von der Szymanowskiego-Straße und vom Inwalidów-Platz her, verschwanden aus dem Park nach und nach alle vorhandenen Gebäude. Im neuen funktionellen Programm des Parks wurden ein modernes Café und ein erheblich vergrößerter Teich mit einer Anlegestelle für Boote und zwei Inseln vorgeschlagen. Der Entwurf sah eine völlige Umgestaltung der Wegstruktur und der Grünanlagen vor, die nur zum Teil im Bereich der Wegführung realisiert wurde. Es wurden auch nicht sehr viele Änderungen am Aufbau der Grünanlagen vorgenommen, weswegen heute die frühere, regelmäßige Struktur der Alleen weiterhin anhand der Zeilen von Bäumen erkennbar ist, die nun auf Rasenflächen stehen. Der Zweite Weltkrieg unterbrach die Arbeiten, die nach Kriegsende nicht nach diesem Konzept fortgesetzt wurden. Der Teich mit den Inseln und das Café bleiben auf dem Papier. Allmählich wandelte sich der Park Krakowski zu einer ruhigen Grünanlage, die am liebsten von Kindern und Rentnern besucht wurde. Die Vergnügungsinfrastruktur verschwand. Im Jahr 1974 wurden aus Beton, Metall und Stein gefertigte Skulpturen zeitgenössischer Künstler wie R. Tarkowski, W. Kućma und J. Sękowski aufgestellt. Auf diese Weise wurde der Park zu einer eigentümlichen Kunstgalerie. In der Arbeit wird ein gemäß der konservatorischen Praxis angefertigtes historisch-kompositorisches Studium des Parks samt einer stilistischen Analyse seiner kompositorischen Struktur vorgestellt. Dabei werden auch die aufeinanderfolgenden Inwertsetzungsentwürfe beschrieben, beginnend mit dem Jahr 1994. Dieser Entwurf sah vor, die Komposition verständlicher zu machen und Elemente aus den vorherigen Entwicklungsphasen des Parks beizubehalten. Das auf diesem Plan aufbauende Nachfolgeprojekt aus dem Jahr 2004 musste lange auf seine Realisierung warten. Detailliert als Umsetzungsentwurf ausgearbeitet und um neue Elemente ergänzt, wurde es 2015 vom Konservator akzeptiert. 2017 wurde mit den Sanierungsarbeiten begonnen, die nach Erfüllung sämtlicher Prozeduren unter der Aufsicht des Gartenbauamts Krakau durchgeführt werden. Das Hauptziel des Projekts besteht darin, den historischen Ort zu schützen und aufzuwerten. Ab 2018 zeigt sich der Park Krakowski nach der Sanierung in neuem Gewand: als Ort mit einem besonderen Genius loci, als Skulpturenpark. Er stellt eine Galerie mit einer beachtlichen Sammlung von 19 restaurierten Kunstwerken dar, deren Hintergrund die glatte Fläche der Rasenanlagen und die Pflanzenwände bilden. Eine wichtige Änderung wurde in der Komposition der Bepflanzung vorgenommen. An den Rändern wurden vielartige, bunte Staudenwiesen angelegt, die durch Zwiebelgewächse ergänzt wurden. Diese bunten Teppiche bereichern zu verschiedenen Jahreszeiten die Farbpalette des bisher sehr grünen Parks. Um den Einfluss der Umgebung auf den Park zu minimieren, was hier schwierig ist, wurde die Bepflanzung der äußeren Grenzen ergänzt, u. a. durch Hinzufügung blühender, ihre Farbe wechselnder Pflanzen und Hecken. Es wurden neue Beläge für die Wege entworfen, darunter dominieren mit Feinsplitt bedeckte Wege. Der Park ist für Menschen mit Behinderung zugänglich. Es wurden neue Elemente von Stadtmobiliar eingeführt: Bänke und Sitze, Mülleimer, Laternen, Tränken, Fahrradständer, Informationstafeln sowie Vogelhäuschen und Nistkästen. Im Park gibt es auch Tische zum Schachspielen und Picknicken, eine Tischtennisplatte und eine Bibliothek im „Hainbuchen-Kabinett“. Zur Szymanowskiego-Straße hin ist an der Stelle des alten Spielplatzes eine große, eingezäunte Spielzone für Kinder in unterschiedlichem Alter vorgesehen. Sie ist mit an die Bedürfnisse von jüngeren und älteren Kindern angepassten Geräten, Hügeln mit einer sicheren Oberfläche und Anlagen zum Spielen mit Sand und Wasser ausgestattet, außerdem gibt es einen Platz zum Boule-Spiel für ältere Personen. Die Eigenschaften, die man dem sanierten Park Krakowski zuschreiben kann, sind: Vitalität, Freundlichkeit, Zugänglichkeit und Anpassung an die Bedürfnisse verschiedener Nutzer. Komfortabel, attraktiv, mit einem guten Image ausgestattet, verfügt er über eine klare Identität. Die feierliche Eröffnung ist für den 2. Juni 2018 geplant. Da bleibt es nur noch, auf zahlreiches Stammpublikum und neue Nutzer in unterschiedlichem Alter zu zählen, die zu verschiedenen Tages- und Jahreszeiten Erholung und Vergnügung im Grün des Park Krakowski suchen.
- Language
- pol (pl) Polish
- Score (nominal)
- 0
- Uniform Resource Identifier
- https://cris.pk.edu.pl/info/book/CUT2f8415c1e48e4f1ea57b58d3acc0684e/
- URN
urn:pkr-prod:CUT2f8415c1e48e4f1ea57b58d3acc0684e
* presented citation count is obtained through Internet information analysis, and it is close to the number calculated by the Publish or PerishOpening in a new tab system.