Architektoniczna dekoracja modernistycznych kamienic krakowskich w XX-leciu międzywojennym
Authors:
- Wojciech Jan Chmielewski,
- Filip Chmielewski
Abstract
W 1920 roku na wniosek wybitnego architekta Adolfa Szyszko-Bohusza, Rada Miasta Krakowa przyjęła uchwałę dotyczącą ozdabiania nowobudowanych domów i kamienic różnorodnymi godłami. Nawiązano w niej do zarządzenia Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, które zaleciło przywracanie dawnych godeł oraz ozdabianie nowo wznoszonych budynków wyróżniającymi je znakami plastycznymi. Powrót do dawnej tradycji wiązał się także z zagubionym zwyczajem kultywowanym w Krakowie przez stulecia. Godła funkcjonowały w mieście od średniowiecza, jednak bardziej popularne były w czasach nowożytnych, kiedy to pełniły rolę znaku identyfikacyjnego domostwa, a zarazem informowały o pozycji, profesji lub upodobaniach jego właścicieli. Inicjatorem tej wspomnianej "akcji obywatelskiej" był Szyszko-Bohusz – znany ze skłonności do łączenia w swojej działalności architektonicznej starego z nowym, to jest nowatorskich rozwiązań z tradycyjnymi a nawet nawiązującymi do stylów historycznych. Istotną kwestią było też stworzenie sytuacji codziennego, nieuchronnego kontaktu ze sztuką, zarówno mieszkańców tych kamienic jak i przypadkowych przechodniów. W ten sposób godła te, tworzone często przez uzdolnionych artystów-rzeźbiarzy i architektów (których udział warto tutaj przypomnieć), stawały się jakby nieustającą, trwałą wystawą lub galerią rzeźby i z pewnością, poprzez swoją syntetyczną i nowoczesną formę, kształtowały gust dość tradycyjnego społeczeństwa. Ze względu na oryginalność i wartość artystyczną tych znaków, które powoli ulegają korozji bądź innym kataklizmom i zaczynają powoli znikać przysłaniane brutalnymi reklamami, a jednocześnie które nie doczekały się całościowego opracowania, choćby w formie albumowej, uznaliśmy za celowe zwrócenie uwagi na ten - tak naprawdę popularny jedynie w Krakowie - element wystroju architektonicznego kamienic mieszkalnych lat 20. i 30., z nadzieją na powstanie większego, wyczerpującego opracowania tego tematu. Rzeźbiarskie wyróżniki domów pojawiają się głównie w obrębie Aleji Trzech Wieszczów, tzw. drugiej obwodnicy oraz w przedwojennych częściach miasta, choć nie zabrakło ich również w ścisłym centrum. Publikacja będzie też zawierała rozważania o niewątpliwych związkach rzeźbiarskich znaków plastycznych z ówczesnym malarstwem i dekoracyjną, stylizowaną grafiką oraz designem w stylu art deco.
- Record ID
- CUT2ef3d1127c154d509b44053b9c8f800f
- Publication categories
- ; ;
- Author
- Pages
- 117-122
- Other elements of collation
- il. (w tym kolor.); Bibliografia (na s.) - 304
- Book
- Sołtysik Maria Jolanta, Maria Jolanta Sołtysik Hirsch Robert Robert Hirsch (eds.): Architektura XX wieku i jej waloryzacja w Gdyni i w Europie, Modernizm w Europie – Modernizm w Gdyni, 2017, Gdynia, Urząd Miasta Gdyni, ISBN 978-83-932299-9-4
- Keywords in Polish
- godła kamienic krakowskich, modernizm, rzeźba architektoniczna
- URL
- https://www.gdynia.pl/zabytki/cykl-modernizm-w-europie-modernizm-w-gdyni,7219/architektura-xx-wieku-i-jej-waloryzacja-w-gdyni-i-w-europie-wersja-elektorniczna,545726 Opening in a new tab
- Language
- pol (pl) Polish
- License
- Score (nominal)
- 5
- Uniform Resource Identifier
- https://cris.pk.edu.pl/info/article/CUT2ef3d1127c154d509b44053b9c8f800f/
- URN
urn:pkr-prod:CUT2ef3d1127c154d509b44053b9c8f800f
* presented citation count is obtained through Internet information analysis, and it is close to the number calculated by the Publish or PerishOpening in a new tab system.