Usuwanie organizmów patogennych w procesach uzdatniania wody

Authors:

• Joanna Bąk,
• Barbara Dąbrowska,
• Wojciech Dąbrowski,
• Michał Polus,
• Michał Zielina

Abstract

Opisano pochodzenie i wymieniono najczęściej występujące w wodach mikroorganizmy chorobotwórcze. Przedstawiono warunki środowiskowe sprzyjające utrzymaniu żywotności, lub przeciwnie prowadzące do destrukcji możliwości rozwoju cyst i oo-cyst pasożytów jelitowych po przedostaniu się do przewodu pokarmowego potencjalnego żywiciela. Na podstawie literatury omówiono występowanie i liczebność mikroorganizmów chorobotwórczych w ściekach sanitarnych i szpitalnych oraz w glebie i w wodzie. Podano jakie objawy kliniczne zachorowania występują w przypadku chorób pochodzących z żywności i skażonej mikrobiologicznie wody. Opisano też pokrótce prognozowany okres czasu i przebieg chorób w przypadku ludzi o zdrowym i zaburzonym mechanizmie immunologicznym. Wymieniono szereg opisanych wcześniej przypadków epidemii pochodzących z nieodpowiedniej jakości wody pitnej oraz zacytowano dane na podstawie których możliwe jest wnioskowanie o prawdopodobieństwie zachorowania, jeżeli znana jest liczebność form przetrwalnikowych pierwotniaków w wodzie pitnej. Omówiono metody identyfikacji tych form przetrwalnikowych, zwracając szczególną uwagę na metody mikroskopii fluorescencyjnej, fluorescencyjnej hybrydyzacji in situ oraz reakcji łańcuchowej polimerazy. Przedyskutowano możliwości przetrwania w stanie aktywnym w wodzie cyst Giardia oraz oo-cyst Cryptosporidium oraz możliwości ich separacji przez sedymentację w jeziorach oraz w sztucznych zbiornikach wodnych, z uwzględnieniem opadania na powierzchni cząstek gliny. Sformułowano zasady właściwej gospodarki wodno – ściekowej w zlewni rzecznej, która zapewnia zmniejszenie ryzyka wystąpienia epidemii pochodzącej od wody. Wyrażono opinię, że poprawnie prowadzone procesy uzdatniania wody pitnej mogą nie wystarczyć aby zapobiec wystąpieniu epidemii w przypadku zbyt dużego skażenia mikrobiologicznego wody surowej formami przetrwalnikowymi pierwotniaków. Uzasadniono różnice w mechanizmach kontrolujących transport cyst Giardia i oo-cyst Cryptosporidium w złożu porowatym filtrów pospiesznych wody i wyjaśniono dlaczego te drugie są zazwyczaj znacznie trudniejsze do usunięcia z wody. Oceniono też działanie dezynfektantów w dezaktywacji form przetrwalnikowych pasożytów jelitowych, zwracając uwagę na słabe działanie kwasu chlorowego (I). Wytłumaczono skąd się bierze zła jakość pierwszego filtratu i jaki ma to wpływ na zagrożenia zdrowotne dla konsumentów wody. Omówiono też kilka metod przeciwdziałania temu niekorzystnemu zjawisku. Zasugerowano szereg działań zmierzających do bardziej efektywnego usuwania form przetrwalnikowych pierwotniaków z uzdatnianej wody. Uzasadniono potrzebę ochrony jakości wody pitnej w systemie multibarier poczynając od źródeł cyst i oo-cyst, a na procesach uzdatniania wody kończąc.