Wieże mieszkalne

Authors:

• Mariusz Twardowski

Abstract

Przez dziesiątki tysiącleci, miasta ze swoją architekturą ulegają przeobrażeniom. W XXI wieku tempo i skala zmian nie mają precedensu. Miasta niejednokrotnie powstają w miejscach niekorzystnych klimatycznie, miasta historyczne chcą pozostać w niezmienionej formie. Obok dzielnic luksusu powstają dzielnice biedy. Wpływ na taki rozwój mają przede wszystkim czynniki ekonomiczne lub krótkowzroczne strategie władz, czasem również poprawa jakości życia mieszkańców. Współczesna nauka próbuje się zmierzyć z gwałtownym rozwojem miast. Poszukuje się rozwiązań śmiałych, czasem utopijnych, które odpowiadać będą na braki wysokiej jakości przestrzeni publicznych, deficyt energii i zasobów naturalnych, degradację środowiska, skażenie hałasem, niewydolną infrastrukturę, napięcia społeczne i konflikty na tle religijnym, rasowym i kulturowym. Tym problemom poświęca się wielkie wydarzenia w dziedzinie projektowania (Biennale w Wenecji, Wystawa EXPO). Zdarza się, że niezwykłe pomysły prześcigają możliwości konstruktorów i instalatorów oraz możliwości finansowe inwestorów a idee wyprzedzają współczesność. Dlatego często pozostają na papierze, wizualizacjach, filmach. Czasem również brakuje determinacji w poszukiwaniu odpowiedzi na pytanie czym może być „lepsze życie” i „lepsze miasto”. Można jednak dostrzec kilka wzorców pozwalających na zrozumienie, czym jest i czym powinna być nowa architektura mieszkalnych budynków wysokich. Wieża mieszkalna jest szczególnym elementem typologii zabudowy mieszkaniowej. Zwykle lokalizowana jest w centrach miasta. To sprawia, że znajduje się blisko atrakcyjnych przestrzeni publicznych, rekreacji, parków, teatrów. Wieże są symbolem wyrafinowanej nowoczesności i zaprzeczeniem realizowanych osiedli deweloperskich. Wieże XXI wieku są wyjątkowym wyzwaniem estetycznym i technologicznym. Z jednej strony inwestorzy chcą stworzyć najpiękniejsze dzieła, z drugiej wieże stają się coraz wyższe, inteligentniejsze i wygodne. Zaczynają zastępować „domy z ogródkiem”. Rozwiązania przestrzeni półprywatnych i zielonych wypierają własne ogrody, usytuowanie wież w bliskości najważniejszych instytucji miejskich rozwiązuje problem z transportem. Historia wież mieszkalnych sięga czasów starożytnych. Jednak formę jaką znamy osiągnęły w czasach średniowiecza. Stołpy, donżony powstawały w całej Europie. We Włoszech były fenomenem (Bolonia, Siena, San Gimignano). W czasach rewolucji technologicznej wieże zaczęły piąć się w górę. Do czasów obecnych wieże ulegały przeobrażeniom wpisując się w przemiany społeczne, polityczne, gospodarcze i kulturowe. Do szczegółowej analizy krytyczno-porównawczej współczesnych wież mieszkalnych wybrano najbardziej reprezentacyjne przykłady projektów i realizacji powstałych w ostatnich piętnastu latach w największych i najbardziej emblematycznych współczesnych metropoliach, jak i w miastach o średniej i niskiej intensywności czy historycznych compact cities, w których wieże mieszkalne stanowią pojedyncze dominanty urbanistyczne powstałe z woli, a nie konieczności podyktowanej wymaganiami rynku kapitałowego. Atlas współczesnych wież mieszkalnych to studium przypadków ukazujących pluralizm form i strategii projektowych, tendencji, rozwiązań konstrukcyjnych i materiałowych wreszcie – kontekstu, w jakim dany obiekt powstał. Przedstawiono w nim zarówno dane ilościowe, jak i jakościowe, a każdy przykład przedstawiono w ujęciu systemowym nawiązując do sąsiedztwa, historii miasta, kontekstu miejsca. Wyłania się z niego obraz wieży mieszkalnej, w którym jest ona nie tylko materializacją ogólnej idei współczesnego miasta, lecz także zindywidualizowaną formą, w której skupiają się aspekty danego czasu i miejsca. W pracy przeanalizowano wieże mieszkalne nie rozważając budynków o innych funkcjach wiodących. Oczywiście tendencje widoczne również w przedstawionych przykładach wykazują, że nowoczesne wieże mieszkalne niemal nigdy nie mają jednej, dominującej funkcji. Różnorodność użytkowa budynków podnosi atrakcyjność całej nieruchomości i oferowanych w nich apartamentów. Życie w wieży stało się luksusem i przyjemnością. Nie jest to jedynie zamieszkiwanie w rozumieniu Heideggera, gdzie dom jest miejscem ochrony i bezpieczeństwa. To raczej hedonistyczna sekwencja wolnego czasu, synergia użytkownika i mocno zdefiniowanej przestrzeni, emocjonalny związek definiujący tożsamość nowej klasy średniej największych metropolii świata. Jeżeli istnieje jakiś pryzmat, przez który można patrzeć na wieloraką i wielokształtną współczesną architekturę mieszkaniową, to jest to pryzmat miasta. Miasta, które nie tylko przestało być planem, siatką ulic i placów znaną z historii urbanistyki, nie tylko przestało być traktowane jak struktura, w której siatka ulic zamienia się w siatkę relacji, ale miasta jako złożonego bytu posiadającego własną odrębność, wielkiego organizmu: samoregulującego się, chorującego, umierającego, nienasyconego. Nowoczesne, hybrydowe wieże w pewnym sensie odpowiadają na potrzeby tak złożonego bytu jakim jest miasto.